01-03-2022

Vakmanschap in de kijker: De Stermolen

De Stermolen in Hechtel-Eksel is een absolute topper in de streek. Neem een kijkje in deze nog werkende korenmolen en test je kennis met een geanimeerd vragenspel. Wie niet waagt, niet wind!

De Stermolen werd gebouwd aan het begin van de 18de eeuw in de regio van Henegouwen. In 1901 werd hij overgebracht naar zijn huidige standplaats: het Hoenrikkerveld in Hechtel-Eksel.

Windkrachtpatser

De Stermolen werd gebouwd aan het begin van de 18de eeuw in de regio van Henegouwen. In 1901 werd hij overgebracht naar zijn huidige standplaats: het Hoenrikkerveld in Hechtel-Eksel. De molen heeft zijn naam te danken aan de stervormige windroos die al van voor de Eerste Wereldoorlog op de zijkant van de molen geschilderd staat. Het hele gevaarte weegt maar liefst 45 ton! In de schaduw van de molen staat het Molenhuisje dat de voorbije 100 jaar al dienst deed als magazijn, woonhuis en mechanische maalderij. Sinds 2010 kunnen jong en oud hier op een interactieve manier leren hoe een molen precies werkt.

Rom bom, wat maal ik erom

Op de eerste verdieping van het molenhuisje geeft molenaar Erwin een indrukwekkende introductie over oogsten en dorsen en ontdek je meer over de verschillende soorten graan.

De benedenverdieping is volledig ingericht als interactieve ruimte voor bezoekers tot 12 jaar.

Hij vertelt gepassioneerd over de rol van de molen in het totale proces van landbouw tot eindproduct: “Het verhaal begint bij de boer die zijn graan naar de molen brengt waar de mulder het verwerkt tot meel voor de bakker of voer voor de veeboer.” Aan de hand van interactieve schermen leer je alles over de geschiedenis van de molen en de techniek, met tussendoor een leuk liedje of gedicht.

De benedenverdieping is volledig ingericht als interactieve ruimte voor bezoekers tot twaalf jaar. Dankzij een projectie van graanhalmen die dansen in de wind, ben je helemaal in de sfeer. Fluisterhalmen vertellen je graag over de kat van de molenaar of over boekweit. Niet verschrikken wanneer je een bezoekje brengt aan het toilet!

In het midden van de ruimte staat een molenstenen spelconsole. Net als een molenaar die zijn stenen scherpt, zit je met je knieën op jute zakken rond de steen om uitdagende opdrachten uit te voeren. Zet de molen in de wind, puzzel het gevraagde type molen en kies het juiste graan. Elk goed antwoord wordt beloond met lichtanimatie, dansende wateremmers en applaus.

Het technisch vernuft van de molen is verbazend.

Over wieken en technieken

Het technische vernuft van de molen is verbazend. Dankzij het inventieve hefboomsysteem kost het amper moeite om de anderhalf ton zware molensteen omhoog te tillen. In geval van nood kan het hele gevaarte in een oogwenk tot stilstand worden gebracht met behulp van een blokvang, later ook gebruikt als trommelrem door autofabrikanten. “Heel veel ingenieuze technieken uit de molengeschiedenis werden later ook toegepast in uiteenlopende industrieën”, weet Erwin.

Toch zou het echte geheim van een molenaar in de stenen zitten, of beter: in het scherpen ervan. Zo moeten ze voor het malen van boekweit of spelt anders gescherpt worden dan voor tarwe, rogge of gerst. In de Stermolen liggen er twee koppels, één uit kunststeen en één uit blauwe steen (basaltlava) uit de Eifel. Op de kunststenen zit een scherplaag die de molenaar persoonlijk laat samenstellen. Volgens Erwin gaat de vaardigheid echter boven de uitrusting: “Je moet horen, zien en voelen tot je exact weet hoe de stenen moeten draaien. Dat is ervaring, zoiets kan je niet leren zonder het steeds opnieuw te doen.”

Erwin is al zestien jaar molenaar op de Stermolen.

De Ster van de Molen

Erwin is al zestien jaar molenaar op de Stermolen. Hij werkt er zo’n veertigtal dagen per jaar als vrijwilliger. “Het molenaarswerk is bij tijden intensief. We zitten soms op 14 meter hoog, dan moet je fysiek in orde zijn.” Daarom is het aantrekken van jonge molenaars zo belangrijk. Erwin heeft tot nu toe acht mulders opgeleid, waarvan drie momenteel als vrijwilliger werkzaam zijn op de Stermolen: en Daan Christoffels (22) uit Genk die intussen de vierde actieve molenaar van Vlaanderen is, Joppe De Schutter (20) uit Oostmalle en Jan De Schutter, aangestoken door de passie van zijn zoon.

In het gastenboek van de Stermolen staan boodschappen van bezoekers van over de hele wereld: Kroatië, Italië, Afrika, Nieuw-Zeeland en Australië, zelfs van Zuid-Korea en China. “Er is een groep uit Wisconsin (US) die hier jaarlijks op bezoek komt”, zegt Erwin.

De uitleg van de molen geeft hij in vier talen, zowel technisch als geschiedkundig, afgestemd op de doelgroep. Dit zijn bedrijven uit verschillende sectoren, verenigingen zoals service clubs, familiegroepen en schoolgezelschappen van de derde kleuterklas tot het eerste middelbaar. Je kan de Stermolen en het Molenhuisje elke tweede zaterdag en vierde zondag van de maand vrij bezoeken tussen 13 en 17 u. Tussendoor zijn groepen ook altijd welkom op reservatie.

Echt van Eksel

Naast de molen vind je Brasserie De Meule. Deze horecazaak opende in 2018 de deuren en is een heuse aanwinst voor de site. “Een bezoek afsluiten met iets lekkers te eten of te drinken is altijd fijn”, zegt schepen van toerisme Nele Lijnen. De Meule werd opgetrokken uit authentiek houtwerk om te passen bij de sfeer van de molenomgeving. Bij goed weer breiden ze het terras uit tot aan het molenhuisje. “Er is een hele leuke wisselwerking tussen beiden. Zo wordt een bezoek aan de Stermolen helemaal compleet."

Brasserie De Meule werd opgetrokken uit authentiek houtwerk om te passen bij de sfeer van de molenomgeving.

De eerste zondag van september viert Hechtel-Eksel de Molenfeesten met in de hoofdrol de boegezekoek, oftewel boekweitkoek met spek en rogge, een ware streekspecialiteit. Boekweit was van nature heel erg aanwezig in de regio omdat het arme zandgrond nodig heeft, maar door de bemesting van de landbouw is er steeds minder boekweit. “Het zou fantastisch zijn om boekweit uit de regio artisanaal te kunnen malen op de molen”, zegt Erwin

Korbusiness

“Onze ultieme droom is dat we hier in de Stermolen het graan kunnen malen voor De Korhaan”, zegt Nele. De Korhaan is die andere topper uit de streek: de oudste likeurstokerij van het land en onder meer bekend van het Elixir De Spiekelspade. De Korhaan stookt verschillende soorten gin, jenever en likeur, allemaal nog op artisanale wijze en dit voor zowel hun eigen label als white label producten. Dat is hun corebusiness. Daarnaast gaan ze de site toegankelijk maken en het stookproces openstellen voor bezoekers.

Door eigen natuurlijke rijkdommen aan te spreken om streekproducten te maken, houden we de keten heel erg kort en hebben we een sterk verhaal naar duurzaamheid toe.

“Als we steeds meer van onze eigen natuurlijke rijkdommen kunnen aanspreken om streekproducten te maken, is de keten heel erg kort en hebben we een sterk verhaal naar duurzaamheid toe”, besluit schepen Nele. “Als lokaal bestuur zijn wij heel blij dat mensen nog steeds die interesse tonen voor echt vakmanschap. Je moet er vandaag de dag alleen op een andere manier naar kijken, en ik vind het bijzonder knap hoe onder meer De Stermolen daarin slaagt.”

Wil jij ook een graantje meepikken van dit prachtige vakmanschap? Plan snel je bezoek aan de Stermolen en laat je verrassen door Hechtel-Eksel!