Like
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd in Halen een hevige strijd gestreden tegen de Duitsers. Het was de enige overwinning die België zonder hulp van de geallieerden wist te behalen. Na afloop lag het slagveld bezaaid met de blinkende helmen van gevallen soldaten. Pastoor August Cuppens zag daarin gelijkenis met de Guldensporenslag en doopte 12 augustus 1914 in een gedicht tot de Slag der Zilveren Helmen.
Waarschuwing voor expliciete inhoud: in het blogartikel wordt een foto van gesneuvelde soldaten en paarden getoond die mogelijk niet geschikt is voor gevoelige kijkers.
Gevallen paarden
In juli 1914 vroeg de Duitse Keizer onze Koning Albert I om een vrije doortocht naar Frankrijk, maar die weigerde. Op 4 augustus trokken Duitse troepen toch de grens met België over. Ze waren aan een flinke opmars bezig maar stuitten onverhoeds op duchtig verzet van de Belgen. Op 10 augustus moest de Duitse cavalerie onverwachts halthouden in Tienen. De bevelhebber van de ruiterij besliste een omweg te maken via Halen. Daar had het Belgische leger zich aan de Gete opgesteld. De confrontatie was hard: 140 Duitse en 160 Belgische soldaten lieten het leven. Aan Duitse kant ook zo’n 600 gewonden en 400 gevelde paarden. Het grote verlies bewees dat de inzet van de klassieke cavalerie voorbijgestreefd was door het gebruik van machinegeweren en artillerie. Heel even werd de Duitse opmars gestuit.
Library of Congress, Bain News Service, foto George Grantham Bain.
Limburg 1914-1918
Daar aan de IJzerwinning, waar de verwoestende slag plaatsvond, vind je nu vier lange rijen van grote betonnen Stahlhelmen. Het zijn er 44 in totaal, één voor iedere Limburgse gemeente in 2014. Elke helm bestaat uit één stuk massief beton van een meter hoog en zo’n twee ton in gewicht. Ze werden elk in een gemeente gedecoreerd. Jong en oud gingen samen aan de slag en zetten op een creatieve manier een oorlogsverhaal of vredesboodschap op de helm binnen het kader van Limburg 1914-1918. Kleine verhalen in een Groote Oorlog. Met dit project wist het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed de 44 gemeenten met elkaar te verbinden.
Uiteindelijk werden 109 lokale realisaties gesteund die talloze kleine verhalen uit Wereldoorlog I onder de aandacht brengen en ze bewaren voor de volgende generaties.
‘Helmen’ is een plek voor reflectie en creativiteit, een plaats waar verleden, heden en toekomst versmelten. Samen vormen ze één groot kunstwerk en geven ze een totaalbeeld van hoe de 44 Limburgse gemeenten de bezetting beleefden en vandaag naar oorlog en vrede kijken.
De Slag in de verf
Even verderop ligt het Museum Slag der Zilveren Helmen waar je alles te weten komt over deze historische veldslag. Zo kan je er ‘Schlacht von Haelen’ bewonderen, een uniek schilderij met een diepere betekenis en persoonlijke tragiek. Het werd gemaakt in opdracht van Ritmeister Hans von Bodecker, op het doek afgebeeld als aanvoerder van een eskadron Duitse cavaleristen. Von Bodecker raakte zwaargewond tijdens de Slag van Halen en werd naar Duitsland overgebracht voor verzorging. Al in 1915 vroeg hij schilder Georg von Boddien om een olieverfschilderij te maken op basis van schetsen en zijn getuigenis over wat hij had meegemaakt. Dit was voor von Boddien een bijzonder persoonlijke en aangrijpende onderneming: zijn eigen zoon was onderofficier en sneuvelde tijdens de slag van Halen. Het is niet toevallig dat de voorgrond van het werk is ingenomen door gevallen Duitse ruiters, onder wie een trompettist.
Eén van de Duitse regimenten betrokken bij de Slag van Halen was dat van de Dragonders, soldaten die zich te paard verplaatsten en te voet vochten. In een geschiedkundig werk over dit regiment, staat wordt het schilderij van Von Boddien als volgt beschreven: “Nog één seconde en een dodelijk schot zal de aanvoerder treffen. Er is te zien hoe frontaal en op de flanken schutters, alsof ze op jacht zijn, de handen vrij hebben om het wild af te knallen. Zo was het ook. Laat deze weergave voor degenen die erbij waren een herinnering zijn, en een beeld van hoe het was voor degenen die niet meer weten, en nooit meer zullen weten, hoe in het jaar 1914 een aanval verliep. Zo kunnen ze hieruit afleiden welke dappere mannen zulke aanvallende ruiters geweest zijn.”
In de jaren 1920 hing het schilderij in een officiersmess in het Duitse Ludwigslust, de thuisbasis van het Grossherzoglich Mecklenburgischen Dragonderregiment Nr. 17 dat in Halen vocht. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog kwam het schilderij opnieuw in handen van de familie von Bodecker. De volgende generatie erfde het werk, maar kon het pas na de val van de Berlijnse Muur in 1989 naar West-Duitsland overbrengen. In 2008 besloot de familie von Bodecker het schilderij te schenken aan het Museum Slag der Zilveren Helmen.
Helmentochten
Ook best nieuwsgierig naar de plaats waar deze bijzondere geschiedenis zich heeft afgespeeld? Je kan de beleving van de Zilveren Helmen via een prachtige wandeling of fietstocht doorleven. De Zilveren Helmen wandelroute is 10 kilometer lang en voert je vanaf de Markt van Halen langs het vroegere slagveld. Eventueel uit te breiden met de Slagveldwandeling, een lus van een extra 6,5 kilometer. Liever trappen? De route Fietsen langs Helmen en het Schulensmeer leidt je langs de historische plaatsen. Je doorkruist het landschap waar de Slag der Zilveren Helmen plaatsvond met als hoogtepunten het unieke herdenkingspark, het prachtige natuurreservaat Schulensbroek met Schulensmeer en het Museum Slag der Zilveren Helmen. Hier word je even stil van.
