Diep in de mijn: het verhaal van ex-mijnwerker Martin

Steentje bijgedragen

Martin Mangelschots werkte twaalf jaar in de Beringse mijnen. Op zijn negentiende ging hij − net zoals veel van zijn vrienden en buren – als koolputter aan de slag. Hij kende de verhalen en wist aan wat hij zich mocht verwachten. Toch moet hij even lachen als hij aan zijn eerste dag terugdenkt. "Van een echte opleiding was er geen sprake. Als ongeschoolde arbeider kreeg je een schop en een pikhouweel in de hand en werd je geacht om bij te springen waar nodig. In het begin was dat vooral steenkool verzamelen, maar naargelang je kunde en vaardigheid groeide je door. Zo werd ik gepromoveerd tot hulp van de mijnmeters. Je kan het werk van een mijnmeter vergelijken met dat van een landmeter, maar dan ondergronds. We bepaalden de richting van de gangen en ook de verschillende niveaus.”

Riskant kantje

Natuurlijk loerden er onder de grond gevaren om elke hoek. Ook Martin liep wel enkele kleine verwondingen op, maar drama’s maakte hij niet mee. “Je kent het verhaal wel van de kanaries? Dat klopt niet voor de Limburgse mijnen, want toen gebruikten we al een benzinelamp om mijngas op te sporen. Maar een tactiek die we wél nog toepasten, was hier en daar dennenhout gebruiken.” Die keuze is zelfs nog zichtbaar in het Limburgse landschap, want heel wat heidegebieden moesten plaatsmaken voor dennenbossen. “Die houtsoort kraakt luid als ze onder druk komt te staan en breekt nooit in één keer. Zodra je dat geluid hoorde, wist je dat er extra stutting nodig was.”

Toch woog het gevaarlijke, ongezonde werk ‘in de put’ voor Martin niet op tegen de hechte band die bestond tussen de mijnwerkers. Sterker nog: hij zou er nog werken, moest het kunnen. “Veel mensen vinden dat vreemd. Hoe kan je nu zo enthousiast spreken over zo’n zwaar werk? Tja, dat het lastig en gevaarlijk was, daar sta je tijdens je job eigenlijk weinig bij stil. Het is de vriendschap die overheerst. Daar beneden was iedereen gelijk voor de wet. Iedereen zag even zwart van het stof.”

Uit de put

Toen de Beringse mijn in '89 dichtging, werkte Martin daarna nog dertien jaar voor een lokaal chemiebedrijf. “Hoewel we de laatste jaren aanvoelde dat de mijnen zouden sluiten, kwam het toch aan als een klap.” Voor sommige ex-mijnwerkers draaide het goed uit, anderen hadden minder geluk. In de volgende twintig jaar verloederde de mijnsite − en ondanks dat Martin er nog dagelijks passeerde – ebde ook zijn interesse voor de mijnen mettertijd weg.

Toch kruipt het bloed waar het niet gaan kan. Terwijl de oude steenkoolmijn een tweede leven onder de naam be-MINE kreeg, wakkerde de liefde bij Martin voor ‘zijn mijn’ weer aan. De site transformeerde naar een historische plek vol avontuur en ontspanning met zijn vele winkels, duikcentrum, Avonturenberg en Mijnmuseum.

Onze mijn

“Ik bezocht regelmatig het Mijnmuseum. Gewoon, omdat het vertrouwd aanvoelde. Meermaals vroeg de organisatie mij dan of ik zelf gids wou worden. Enkele jaren geleden pas stemde ik in. De tijd van de mijnen mag niet vergeten worden. Weet je, in Limburg werkten ongeveer 44.000 mensen in de mijnen, verdeeld over zeven mijnsites. Het is gewoon een deel van onze Limburgse geschiedenis. En ja, ik ben nog altijd trots op ‘onze mijn’.”

Mijnzondagen

De generatie die het verhaal van de mijnen nog uit eigen ervaring kan vertellen, verdwijnt langzaam. Als ex-mijnwerker neemt Martin zijn taak dus heel serieus. Hij leidt bezoekers van het Mijnmuseum met plezier rond en trakteert ze op kleurrijke verhalen en ontroerende anekdotes.

Wil je dit zelf beleven, dan kom je meer te weten over het reilen en zeilen in de mijn de tijdens de Mijnzondagen.